Senjata Keris dan jenis-jenisnya

Keris ialah sejenis senjata pendek Austronesia yang digunakan sejak melebihi 600 tahun dahulu. Senjata ini memang unik di dunia Melayu dan boleh didapati di kawasan berpenduduk Melayu seperti Indonesia, Malaysia, Singapura, Thailand Selatan, Filipina Selatan(Mindanao) dan Brunei.

Nama yang digunakan untuk keris berbeza mengikut daerah misalnya sundang di Mindanao, kedutan di Bali dan kareh di Sumatera. Perkataan keris dikatakan berasal dari bahasa Jawa Kuno iaitu malang kerik yang bermaksud bercekak pinggang. Ini merujuk kepada figura orang bercekak pinggang pada hulu keris pada peringkat awal.[1][Note 1]

Keris digunakan untuk mempertahankan diri (misalnya sewaktu bersilat) dan sebagai alat kebesaran diraja. Senjata ini juga merupakan lambang kedaulatan orang Melayu. Keris yang paling masyhur ialah keris Taming Sari yang merupakan senjata Hang Tuah, seorang pahlawan Melayu yang terkenal.

Keris berasal dari Kepulauan Jawa dan keris purba telah digunakan antara abad ke-9 dan abad ke-14. Senjata ini terbahagi kepada tiga bahagian, iaitu mata, hulu dan sarung. Keris sering dikaitkan dengan kuasa mistik oleh orang Melayu pada zaman dahulu. Antara lain, terdapat kepercayaan bahawa keris mempunyai semangatnya yang tersendiri.[2]

Keris menurut amalan Melayu tradisional perlu dijaga dengan cara diperasapkan pada masa-masa tertentu, malam Jumaat misalnya. Ada juga amalan mengasamlimaukan keris sebagai cara untuk menjaga logam keris dan juga untuk menambah bisanya.

SorokkanBahagian-bahagian keris

Aring -- Kerawang di pangkal mata keris.[3]
Balang -- Bahagian sarung keris yang lurus.[4]
Batir-batir -- Perhiasan pada tuli-tuli keris yang dibuat daripada emas.[5]
Biji timun -- Sejenis ukiran, sejenis garis-garis pada mata pisau (keris).[6]
Bunga pamor -- Lukisan pada keris kerana waja putih yang ditempa pada bilah keris.[7]
Cincin pacat kenyang -- Cincin yang besar dan tebal pada satu bahagian (dipakai untuk melindungi jari sewaktu memegang keris).[8]
Dagu keris -- Hujung ganja keris.[9]
Gandik -- Perhiasan pada hulu keris.[10]
Ganja -- Bahagian keris di antara mata dan hulunya.[11]
Ganja datang = ganja rawan -- Ganja yang dilekatkan pada bilahnya.
Ganja iras = ganja menumpu -- Ganja yang bersambung dgn bilahnya.
Kurai -- Corak (gambar, barik-barik) pada bilah keris dan lain-lain yang berpamor.[12]
Lambai gajah -- Bahagian mata keris (yang terletak di bawah dagu keris).[13]
Landaian -- Hulu keris.[14]
Lok -- Kelok atau liku pada mata keris.[15]
Merubi -- Bentuk hulu keris yang seperti ubi.[16]
Paksi -- Puting (bahagian keris dan lain-lain) yang masuk ke dalam hulunya.[17]
Panjut -- Warna putih pada hujung mata keris.[18]
Pendongkok / Dongkok keris -- Gelang-gelang antara hulu dan bilah keris, pemendak (dulang-dulang) keris.[19] Kedongkok.[20] Pemendak.[21]
Penduk -- Penyalut pada sarung keris daripada emas (perak dan lain-lain).[22] Terapan.[23]
Penongkok -- (Kedah) Emas dan lain-lain yang disalut pada hulu keris.[24]
Pestaka -- Kuasa buruk atau baik yang ada pada keris (lembing dan lain-lain).[25]
Sampir -- Bahagian sarung keris yang di atas sekali.[26] Warangka (Jawa).[27]
Sigi -- Gelang-gelang daripada besi dan lain-lain (untuk menguatkan pegangan hulu pada puting keris dan lain-lain), temin.[28]
Tapih -- Salut pada sarung keris Jawa.[29]
Tebu-tebu -- Gelang-gelang (pada batang tombak, hulu keris, dan lain-lan).[30]
Tuli-tuli -- Sejenis tali (daripada benang sutera, emas, perak, rotan, dan lain-lain) untuk melekatkan sarung keris pada tali pinggang.

Secara umumnya, keris boleh dikategorikan kepada:

Keris Semenanjung
Keris Bugis
Keris Jawa
Keris Sumatera
Keris Madura
Keris Patani
Keris Bali
Keris Sajen
Keris Picit

Sumber dari: http://ms.m.wikipedia.org/wiki/Keris#section_1